Đầu tư chứng khoán là gì? Cẩm nang đầu tư cho nhà đầu tư mới

Đầu tư chứng khoán là gì? Tại sao nên đầu tư chứng khoán? Các loại hình đầu tư chứng khoán nào phổ biến nhất? Bài viết dưới đây, Citinews sẽ trả lời những vấn đề này cho bạn đọc. Cùng theo dõi nhé!

Hiểu rõ về đầu tư chứng khoán 

1. Đầu tư chứng khoán là gì?

Hiện nay, với sự phát triển của các ứng dụng, bạn có thể bắt đầu đầu tư chứng khoán với số tiền chỉ từ vài trăm ngàn đồng. Thậm chí với một vài triệu đồng, bạn cũng có thể mua được một số sản phẩm trên thị trường chứng khoán dành cho nhà đầu tư không chuyên.

Đầu tư chứng khoán là một hình thức đầu tư khác biệt so với đầu tư vào nhà đất, vì bạn không cần phải có số tiền lớn để đầu tư.

Mặc dù số vốn đầu tư có thể nhỏ, nhưng số tiền đầu tư nên là số tiền dự trữ của bạn. Đây là số tiền mà bạn không cần sử dụng trong khoảng thời gian đầu tư (tốt nhất là từ 1 năm trở lên để tối ưu hóa chi phí đầu tư). 

Khi bạn mới bắt đầu đầu tư, không nên sử dụng nguồn vốn ngắn hạn hoặc vay mượn từ ngân hàng hay công ty chứng khoán. Nếu thị trường không phát triển theo kỳ vọng, bạn sẽ gặp khó khăn khi bán ra và các khoản vay này sẽ tạo áp lực và dẫn đến những quyết định sai lầm.

2. Thị trường chứng khoán hoạt động như thế nào?

Thị trường chứng khoán hoạt động bằng cách tạo điều kiện cho các nhà đầu tư mua và bán cổ phiếu đã được niêm yết trên sàn giao dịch thông qua trực tuyến và các nhà môi giới được cấp phép. Đầu tiên, để tham gia đầu tư chứng khoán, bạn cần tìm một công ty môi giới được cấp phép, và danh sách công ty môi giới được cấp phép có thể được tìm thấy từ thông tin công bố của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.

Trong danh sách này, có một số công ty môi giới do các ngân hàng lớn hoặc các công ty uy tín như Agribank, VPBank, VNDirect, SSI và nhiều công ty khác lập ra. Khi chọn công ty môi giới, cần cẩn thận và tránh giao dịch với các công ty môi giới chưa được cấp phép, vì việc này có thể mang đến nhiều rủi ro pháp lý và lừa đảo. Một số công ty chứng khoán không được cấp phép có thể có các hoạt động quảng bá truyền thông, do đó, trước khi mở tài khoản với bất kỳ công ty nào, bạn nên nghiên cứu kỹ để đảm bảo quyền lợi của mình được bảo vệ theo quy định của pháp luật.

Sau khi đã chọn được công ty môi giới được cấp phép, bạn cần tạo tài khoản giao dịch trực tuyến trên nền tảng của công ty đó. Nền tảng này có thể là ứng dụng di động hoặc trên máy tính. Khi lựa chọn ứng dụng, nên chọn một ứng dụng có giao diện trực quan, dễ sử dụng và có nhiều tính năng hỗ trợ để thuận tiện cho quá trình giao dịch.

Khi đã có tài khoản giao dịch chứng khoán, bạn đã sẵn sàng tham gia vào thị trường và bắt đầu đầu tư chứng khoán. Bạn có thể mua và bán cổ phiếu đã được niêm yết trên sàn giao dịch thông qua nền tảng giao dịch trực tuyến của công ty môi giới. Tuy nhiên, trước khi tham gia giao dịch, hãy nghiên cứu và hiểu về quy tắc và quy định của thị trường chứng khoán để đảm bảo đầu tư một cách thông thái và an toàn.

3. Lợi nhuận từ đầu tư chứng khoán đến từ đâu?

Lợi nhuận từ đầu tư chứng khoán đến từ một số nguồn chủ đạo như chênh lệch giữa giá mua và giá bán, trái tức và cổ tức.

Chênh lệch giữa giá mua và giá bán là một nguồn lợi nhuận quan trọng trong đầu tư chứng khoán. 

Điều này được tính bằng công thức:

 Lợi nhuận = (giá mua – giá bán) * số lượng cổ phiếu - (thuế + phí giao dịch). 

Lợi nhuận từ chênh lệch giá phụ thuộc vào sự khác biệt giữa giá mua và giá bán cổ phiếu và số lượng cổ phiếu được giao dịch. Để tối đa hóa lợi nhuận, người đầu tư cần tìm hiểu thị trường và lựa chọn thời điểm mua bán phù hợp. Ngoài ra, cần cân nhắc và tối ưu hóa các khoản thuế và phí giao dịch để đảm bảo lợi nhuận cao nhất có thể.

Phí giao dịch trong đầu tư chứng khoán thường dao động từ 0,15% đến 0,20% tùy thuộc vào từng công ty môi giới và được áp dụng cho cả lúc mua và bán cổ phiếu. Tuy nhiên, nếu bạn nắm giữ cổ phiếu trong ít nhất 1 năm, có thể được miễn phí phí giao dịch khi bán cổ phiếu đó.

Trong năm 2023, mức thuế suất áp dụng cho nhà đầu tư cá nhân trong lĩnh vực chứng khoán là 0,1% trên giá trị bán cổ phiếu, không phân biệt có thu được lợi nhuận hay không. Mức thuế này là bắt buộc và không thể tránh được. Vì vậy, khi bạn lập kế hoạch đầu tư, cần tính thêm mức thuế thu nhập từ việc bán cổ phiếu để đảm bảo tính toàn vẹn và chính xác trong việc tính toán lợi nhuận.

4. Rủi ro trong đầu tư chứng khoán là gì?

Đầu tư chứng khoán mang lại rủi ro cao hơn so với việc gửi tiết kiệm. Khi gửi tiết kiệm, ngân hàng cam kết lãi suất và đảm bảo vốn ban đầu. Tuy nhiên, khi đầu tư chứng khoán, không có sự đảm bảo về lợi nhuận và nguy cơ mất vốn là có thể xảy ra. Vì vậy, kỹ năng quản lý rủi ro là rất quan trọng đối với một nhà đầu tư thành công.

Trong đầu tư chứng khoán, không chỉ quan tâm đến lợi nhuận mà còn phải cân nhắc đến rủi ro. Khả năng chịu đựng rủi ro của mỗi người là khác nhau. Để xác định khả năng chịu rủi ro, có thể sử dụng các yếu tố sau đây, được gọi là lược đồ rủi ro:

• Nguồn lực tài chính: Bao gồm thu nhập, tiết kiệm, nợ nần và các tài sản khác. Khả năng tài chính ổn định sẽ ảnh hưởng đến khả năng chịu đựng rủi ro.
• Hiểu biết về kinh tế và xã hội: Warren Buffet, một nhà đầu tư thành công, đã khuyên rằng "Nếu bạn không hiểu, hãy tránh xa". Việc mở rộng kiến thức để có những quyết định đúng đắn trong đầu tư là rất quan trọng.
• Tâm lý đối với rủi ro: Thị trường có thể biến động mạnh, giá trị đầu tư có thể giảm đáng kể và có thể dẫn đến quyết định không đúng. Khả năng kiểm soát tâm lý và duy trì mục tiêu đầu tư trong thời gian thị trường biến động là quan trọng.
• Những yếu tố khác: Bao gồm các chi tiêu lớn, áp lực từ gia đình hoặc bạn bè, vv.

Trước khi bắt đầu đầu tư, quan trọng để xác định lược đồ rủi ro của bản thân. Khả năng chịu đựng rủi ro sẽ ảnh hưởng đến cách bạn xây dựng danh mục đầu tư của mình.

5. Đa dạng hóa danh mục đầu tư

Đa dạng hóa đầu tư là việc quan trọng vì không ai có thể dự đoán chính xác tương lai, đặc biệt là khi bạn mới bắt đầu tham gia vào thị trường. Việc đa dạng hóa đầu tư giúp bạn phân bổ rủi ro một cách đều đặn trên các lĩnh vực đầu tư khác nhau. Điều này có ý nghĩa là nếu một lĩnh vực gặp phải sự suy thoái, trong khi lĩnh vực khác đang tăng trưởng, tổng giá trị danh mục đầu tư của bạn sẽ không bị ảnh hưởng quá nhiều.

Việc đa dạng hóa đầu tư giúp giảm thiểu tác động tiêu cực của các biến động trong thị trường và rủi ro tập trung vào một lĩnh vực đầu tư duy nhất. Bằng cách phân bổ tài sản vào nhiều lĩnh vực khác nhau, bạn tận dụng được cơ hội tăng trưởng từ sự phát triển của các ngành và giảm thiểu tác động của các yếu tố không lường trước được.

Ngoài ra, đa dạng hóa cũng giúp bạn tìm kiếm sự cân bằng giữa lợi nhuận và rủi ro. Bằng cách sở hữu các tài sản có tính chất và biên độ rủi ro khác nhau, bạn có thể xây dựng một danh mục đầu tư tổng thể ổn định hơn. Điều này có thể mang lại sự bảo vệ và kiểm soát tốt hơn trong các tình huống không lường trước được.

Đa dạng các sản phẩm đầu tư bao gồm: trái phiếu, cổ phiếu và quỹ mở. Bằng cách đầu tư vào các loại sản phẩm khác nhau, bạn có thể tận dụng lợi ích từ sự biến động khác nhau của chúng và giảm thiểu rủi ro tổng thể.

• Đa dạng về ngành nghề: Đầu tư vào các ngành khác nhau như tài chính, công nghệ thông tin, bất động sản, dầu khí, xây dựng và nhiều ngành khác. Việc này giúp bạn phân tán rủi ro liên quan đến một ngành nghề cụ thể và tận dụng cơ hội tăng trưởng từ nhiều lĩnh vực khác nhau.
• Đa dạng về công ty: Đầu tư vào công ty nhỏ, vừa, lớn, tập đoàn và nhiều công ty khác. Bằng cách sở hữu cổ phiếu của nhiều công ty khác nhau, bạn giảm thiểu rủi ro độc hại từ sự suy thoái của một công ty cụ thể và tận dụng tiềm năng tăng trưởng của các công ty khác.
• Đa dạng về khu vực: Đầu tư vào các thị trường khác nhau như Việt Nam, Đông Nam Á, châu Mỹ, các nước đang phát triển và các cường quốc…

Cách đa dạng hóa sẽ phụ thuộc vào khả năng chịu rủi ro của bạn. Nếu bạn có mức độ rủi ro thấp, thì tỷ lệ danh mục của bạn nên có sự tập trung vào trái phiếu hơn là cổ phiếu, hoặc có thể chọn những cổ phiếu mang tính chất phòng thủ. Ngược lại, nếu bạn có khả năng chịu rủi ro cao hơn, bạn có thể xem xét đầu tư một phần lớn hơn vào cổ phiếu trong các ngành đang phát triển mạnh để tìm kiếm cơ hội tăng trưởng.

Tại sao nên đầu tư chứng khoán?

Tạo dựng quỹ tích lũy lâu dài

Thị trường chứng khoán ở Việt Nam vẫn đang trong quá trình phát triển so với các nước phát triển khác, do đó, đầu tư chứng khoán có thể chưa được coi là một hình thức đầu tư đáng tin cậy cho mục tiêu lâu dài như việc tiết kiệm cho nghỉ hưu. Tuy nhiên, thị trường chứng khoán Việt Nam đã có một nền tảng ổn định và dần dần trở nên chắc chắn hơn, với hoạt động tuân thủ các quy tắc.

Vì vậy, đầu tư chứng khoán đang trở thành một công cụ đầu tư phù hợp cho nhiều nhà đầu tư. Bằng việc đầu tư một phần tiền nhàn rỗi vào chứng khoán và từ từ tích lũy tài sản cùng với sự tăng trưởng của nền kinh tế Việt Nam.

Khi bạn xây dựng được một cơ sở đầu tư dài hạn, "hiệu ứng lãi kép" sẽ trở thành sự thực hiện của bạn. Lãi kép là khi lợi nhuận được tích lũy liên tục, tạo ra hiệu ứng cộng hưởng, nơi tiền bắt đầu tạo ra tiền. Tuy nhiên, để tận hưởng sức mạnh của lãi kép, bạn cần đầu tư sớm, đều đặn và có mục tiêu dài hạn.

Đa dạng hóa nguồn thu nhập thụ động

Đầu tư chứng khoán là gì? Các sản phẩm như trái phiếu và quỹ mở đáp ứng một phần nhu cầu tích lũy thu nhập thụ động. Bạn không cần phải có số tiền lớn để đầu tư - chỉ cần mua một lô đơn vị quỹ mở từ một công ty uy tín với số tiền từ vài trăm đến vài triệu đồng.

Chứng khoán là một kênh tài chính rất thích hợp cho những người có thu nhập ổn định nhưng chưa đủ tiền để đầu tư vào bất động sản.

Nâng cao khả năng đánh giá tài chính và tâm lý trước rủi ro

Có thể bạn đã đặt toàn bộ số tiền vào tiết kiệm hoặc tích lũy để mua một bất động sản mà chưa biết liệu có đạt được lợi nhuận hay không.

Việc áp dụng các nguyên tắc đầu tư lành mạnh như đa dạng hóa và quản lý rủi ro mang lại lợi ích quan trọng trong việc quản lý tài chính cá nhân. Từ kinh nghiệm đầu tư, bạn sẽ nhận ra khả năng chịu đựng rủi ro của mình và nhận ra cần điều chỉnh phân bổ tài chính để tránh những tình huống không may và khó đoán trước.

Cập nhật hiểu biết về các vấn đề tài chính kinh tế

Khi tham gia đầu tư, có một mức độ hiểu biết về tài chính và kinh tế là cần thiết - hiểu rõ lý do tại sao thị trường có thời điểm tăng và giảm, nhận ra sự ảnh hưởng của các tập đoàn lớn có mặt khắp xã hội.

Đây là một quá trình học hỏi liên tục. Bạn không chỉ tích lũy tài chính mà còn tích lũy trải nghiệm và kiến thức để áp dụng vào các quyết định quan trọng trong cuộc sống.

Các loại hình đầu tư chứng khoán phổ biến nhất

Đầu tư chứng khoán là gì? Các loại hình đầu tư chứng khoán nào phổ biến nhất? Có 3 loại hình đầu tư chứng khoán phổ biến cho người mới đầu tư, bao gồm: Đầu tư cổ phiếu, Đầu tư trái phiếu, Đầu tư quỹ.

1. Đầu tư cổ phiếu

Đầu tư vào cổ phiếu là quá trình mua bán cổ phiếu trên thị trường chứng khoán. Trong lý thuyết, người đầu tư nên mua cổ phiếu với giá thấp và bán khi giá tăng lên.

Cổ phiếu thường được giao dịch theo lô, và giá mua một lô cổ phiếu thường từ 1-2 triệu đồng trở lên.

Đầu tư vào cổ phiếu mang theo mức độ rủi ro cao. Điều này bởi vì lợi nhuận từ cổ phiếu phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, và khó có thể dự đoán trước được.

Lợi nhuận từ cổ phiếu thường đến từ việc mua ở mức giá thấp và bán ở mức giá cao hơn. Tuy nhiên, khi giá cổ phiếu giảm, không thể biết chắc rằng giá sẽ tăng trở lại để mua vào. Khi giá cổ phiếu tăng, người đầu tư cũng phải đối mặt với quyết định liệu nên bán ngay hay chờ đợi để có thể bán với giá cao hơn. Đây là những khó khăn gây đau đầu cho nhiều nhà đầu tư.

Bên cạnh đó, người đầu tư cũng có thể nhận được cổ tức. Khi công ty hoạt động thành công và có lợi nhuận, công ty có thể chia sẻ lợi nhuận này với cổ đông thông qua cổ tức. Cổ tức có thể được trả dưới dạng tiền mặt hoặc cổ phiếu.

Tuy nhiên, cần nhớ rằng quyết định về việc trả cổ tức thuộc về quyền của công ty, sau khi đã trả các khoản nợ, thuế và các chi phí khác.

Nên mua cổ phiếu nào?

Mỗi ngày, có rất nhiều dự báo tài chính, báo cáo thị trường và phân tích từ các chuyên gia tài chính, nhằm giúp xác định cổ phiếu nên mua hay bán. Đối với người mới bắt đầu, việc sàng lọc thông tin và lựa chọn sản phẩm thích hợp có thể là một thách thức. Một cách tiếp cận khả thi là bắt đầu bằng việc tìm hiểu về các công ty quen thuộc, chẳng hạn như các ngân hàng lớn.

Khi nào nên bán cổ phiếu?

Đối với việc khi nào nên bán cổ phiếu phụ thuộc vào mục tiêu đầu tư của từng người. Một số nhà đầu tư đặt mục tiêu lợi nhuận cụ thể và khi đạt được mục tiêu đó, họ sẽ bán cổ phiếu, ngay cả khi giá cổ phiếu có thể tiếp tục tăng. Trong khi đó, nhà đầu tư khác có mục tiêu dài hạn, mua cổ phiếu để giữ trong nhiều năm và chỉ bán khi cần tiền hoặc cần tái phân bổ danh mục đầu tư.

2. Đầu tư quỹ mở

Đầu tư chứng khoán là gì? Đầu tư vào quỹ mở là một phương pháp đầu tư phổ biến và hữu ích cho nhà đầu tư mới. Quỹ mở là một loại quỹ tập trung vào việc đầu tư vào nhiều cổ phiếu từ các công ty có tính chất giống nhau, chẳng hạn như trong cùng một ngành, cùng quy mô hoặc cùng một thị trường. Các đơn vị quỹ được mua bán như cổ phiếu thông thường.

Một trong những lợi ích lớn nhất của việc đầu tư vào quỹ mở là khả năng đa dạng hóa danh mục đầu tư ngay từ ban đầu. Vì quỹ đã được đa dạng hóa về tính chất, bạn không cần phải quá lo lắng về việc lựa chọn từng cổ phiếu của từng công ty riêng lẻ. Thay vào đó, bạn chỉ cần đầu tư vào quỹ mở chứa cổ phiếu của các công ty lớn nhất trong một ngành. Điều này có nghĩa là bạn đang đầu tư vào toàn bộ ngành đó, chẳng hạn như ngành ngân hàng, mà không cần phải chịu các chi phí giao dịch từng cổ phiếu của từng công ty riêng lẻ.

Việc lựa chọn quỹ mở để đầu tư cũng dễ dàng hơn so với việc lựa chọn cổ phiếu riêng lẻ. Bạn có thể đầu tư vào quỹ mở chứa các công ty có hoạt động kinh doanh tốt nhất tại một quốc gia nhất định, chẳng hạn như Việt Nam, thay vì phải tìm kiếm và lựa chọn từng công ty một.

Một ưu điểm khác của đầu tư vào quỹ mở là độ rủi ro thấp hơn so với việc đầu tư vào cổ phiếu riêng lẻ. Lợi nhuận từ đầu tư vào quỹ mở thường là lợi nhuận trung bình của các cổ phiếu thành viên trong quỹ đó. Điều này có nghĩa là nếu một công ty trong quỹ có kết quả kinh doanh vượt trội so với các công ty khác, bạn sẽ không được hưởng lợi nhuận tương ứng với công ty đó, mà sẽ nhận được lợi nhuận trung bình của toàn bộ ngành.

3. Đầu tư trái phiếu

Đầu tư chứng khoán là gì? Trái phiếu khác với cổ phiếu trong việc rằng trái phiếu là một hình thức nợ mà bạn cho công ty mượn để sử dụng trong hoạt động kinh doanh. Khi công ty có doanh thu (không cần phải có lợi nhuận), công ty sẽ phải trả lại số tiền đóng lãi cho nhà đầu tư, tức là bạn.

Thông thường, công ty sẽ trả lãi trái phiếu mỗi năm hoặc mỗi nửa năm. Khi trái phiếu đến hạn, bạn sẽ nhận lại số vốn ban đầu cùng với số tiền lãi tích luỹ từ trái tức.

Mặc dù lợi nhuận từ trái phiếu không cao, nhưng thường sẽ không thấp hơn lãi suất tiết kiệm của ngân hàng. Vì vậy, trái phiếu có mức rủi ro trung bình và phù hợp cho những người muốn có nguồn thu nhập thụ động mà không muốn lo lắng về biến động của thị trường.

Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là trái phiếu hoàn toàn không có rủi ro. Vì trái phiếu là một khoản nợ, nếu công ty gặp khó khăn, thua lỗ trong hoạt động kinh doanh, khả năng trả nợ của công ty sẽ không được đảm bảo.

Xem thêm:

• Hướng dẫn mở tài khoản chứng khoán Techcombank mới nhất
• Đánh giá công ty chứng khoán VPS? Có nên tham gia không?

Kết luận

Nhờ sự phát triển của công nghệ thông tin và tăng trưởng kinh tế, hiện nay bất kỳ ai cũng có thể tham gia đầu tư chứng khoán. Bạn hãy nắm vững các quy tắc khi đầu tư vào thị trường này để trở thành những nhà đầu tư vững tay nhé! 

Hy vọng những thông tin mà Citinews cung cấp trên đây đã đem đến nhiều hữu ích cho bạn, giúp bạn hiểu rõ hơn về đầu tư chứng khoán là gì rồi. Chúc bạn có những thương vụ đầu tư sinh lời!