Cháy tài khoản chứng khoán là gì? Nguyên nhân và cách cứu vãn
Cháy tài khoản chứng khoán là gì? Cháy tài khoản chứng khoán là một trong những ác mộng tệ hại nhất mà bất kỳ nhà đầu tư nào cũng không muốn trải qua. Đôi khi, những sai lầm nhỏ có thể dẫn đến những tổn thất lớn. Vì vậy, trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về khái niệm cháy tài khoản chứng khoán, các nguyên nhân dẫn đến tình trạng này và cách khắc phục để giúp bạn tránh các rủi ro và tăng khả năng đầu tư hiệu quả.
Cháy tài khoản chứng khoán là gì?
Trong đầu tư chứng khoán, dù là người mới vào nghề hay đã là nhà đầu tư giàu kinh nghiệm, thì chắc hẳn bạn sẽ khó tránh phải tình trạng thua lỗ. Hiểu đơn giản, cháy tài khoản chứng khoán là một thuật ngữ mà các nhà đầu tư Việt Nam dùng để chỉ việc bị thua lỗ hết số tiền trong tài khoản đầu tư do biến động thị trường hoặc quyết định đầu tư sai lầm, tài khoản của nhà đầu tư đã trở về con số 0, hay còn gọi là tài khoản bị cháy sạch.
Trạng thái tâm lý của những người sau khi tài khoản bốc cháy sẽ tự trách bản thân và rơi vào khủng hoảng nếu số tiền thua lỗ lớn. Khi đó, việc tiếp tục giữ sản phẩm tài chính đang đầu tư hay chuẩn bị sẵn sàng cắt lỗ luôn là câu hỏi nan giải với mọi nhà đầu tư.
Khi nào bị cháy tài khoản chứng khoán?
Trường hợp dẫn đến việc nhà đầu tư bị cháy tài khoản, hay mất sạch tiền, bắt đầu từ việc tài khoản đầu tư của họ dùng đòn bẩy và bị dính Margin Call, hay còn gọi là “lệnh gọi ký quỹ”. Đây là tình huống công ty chứng khoán yêu cầu khách hàng nộp tiền hoặc tăng số lượng chứng khoán thế chấp để giữ tỷ lệ cho vay margin ở mức an toàn. Nếu bị Call Margin quá nhiều lần thì lệnh stop out sẽ được thực hiện nhà đầu tư sẽ bị cháy tài khoản.
Để hiểu rõ hơn về Margin Call, bạn cần biết ký quỹ (Margin) là gì. Đây là một dạng giao dịch cho phép nhà đầu tư vay tiền từ công ty môi giới dựa trên số vốn có trong tài khoản. Nó được xem là một loại đòn bẩy tài chính giúp nhà đầu tư có thể mua được nhiều cổ phiếu hơn với số tiền có sẵn, nhằm gia tăng lợi nhuận tiềm năng. Tuy nhiên, các khoản vay ký quỹ cũng đi kèm với một mức độ rủi ro cao vì các khoản lỗ tiềm năng cũng có thể tăng lên.
Ví dụ: Một nhà đầu tư đầu tư dự kiến mua vào 1.000 cổ phiếu công ty ABC với giá mua là 100.000 VNĐ/cổ phiếu, đã bỏ vốn 30 triệu và vay margin từ công ty chứng khoán là 70 triệu với dự kiến cổ phiếu sẽ lên 130.000 VNĐ/cổ phiếu. Tức là nhà đầu tư sẽ lãi khoảng 30 triệu, khoảng 100% (chưa trừ lãi vay margin và các loại phí).
Tuy nhiên, do một số yếu tố bất ngờ khiến giá cổ phiếu không đi như dự đoán và giảm xuống 80.000 VNĐ/cổ phiếu. Nghĩa là nhà đầu tư lỗ 20 triệu và sẽ nhận được thông báo margin call.
Do sợ mất tiền, nhà đầu tư quyết định giữ cổ phiếu và không cắt lỗ bằng cách nộp thêm tiền ký quỹ. Tuy nhiên, giá cổ phiếu tiếp tục giảm đến mức 70.000 VNĐ/cổ phiếu, dẫn đến việc tài khoản chứng khoán của nhà đầu tư bị cháy, giá trị đầu tư giảm 30% trong thời gian ngắn và số vốn của nhà đầu tư đã về 0.
Trong trường hợp này, nếu nhà đầu tư đã cắt lỗ khi giá cổ phiếu giảm xuống 80.000 VNĐ/cổ phiếu, việc thua lỗ của nhà đầu tư sẽ giảm xuống chỉ còn 10 triệu, thay vì mất hết 100% giá trị đầu tư. Do đó, việc quản lý rủi ro và quyết định cắt lỗ sớm là rất quan trọng để giảm thiểu rủi ro cháy tài khoản trong đầu tư chứng khoán.
Hay thậm chí là đầu tư vào các sản phẩm phái sinh như chỉ số chứng khoán VN30F hay chứng quyền và bị cháy lệnh mất sạch khoản tiền ký quỹ ban đầu. Đó cũng là một trường hợp khác cho việc cháy tài khoản chứng khoán.
Nguyên nhân dẫn đến cháy tài khoản chứng khoán
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến cháy tài khoản chứng khoán, trong đó một số nguyên nhân chính bao gồm:
Giao dịch khối lượng lớn
Sai lầm và nguyên nhân đầu tiên dẫn tới việc bị cháy tài khoản và thua lỗ 100% vốn đầu tư là giao dịch khối lượng lớn khi chưa hiểu gì về thị trường. Các nhà giao dịch mới thường muốn kiếm lợi nhanh bằng cách giao dịch với khối lượng lớn, chẳng hạn như mua 0.5 – 1 Lot trên các loại tài sản có mức biến động lớn như Gold (XAUUSD), Crude Oil… trong khi vốn thực chỉ có từ $500 – $1000.
Tuy nhiên, với mức biến động trung bình trên 200 pips mỗi ngày, vốn của nhà đầu tư không chịu nổi mức biến động và sẽ ngay lập tức thua lỗ, cháy toàn bộ tài khoản sau duy nhất 1 lệnh giao dịch. Điều quan trọng là phải hiểu rõ về thị trường và sử dụng kỹ thuật quản lý rủi ro thích hợp để giảm thiểu rủi ro cháy tài khoản khi giao dịch chứng khoán.
Lựa chọn sản phẩm đầu tư chưa hợp lý
Điển hình của việc này là chọn sai loại sản phẩm đầu tư. Nếu bạn mới vào thị trường thì nên bắt đầu với tài khoản demo, tài khoản thực với mức vốn nhỏ, hay như ở chứng khoán Việt Nam thì nên bắt đầu với sản phẩm chứng khoán cơ sở thay vì các sản phẩm phái sinh như hợp đồng tương lai VN30F hay chứng quyền.
Bởi những sản phẩm tài chính phái sinh này có biên độ biến động lớn trong phiên, mức vốn nhỏ và tỷ lệ khả năng mất vốn cao hơn so với chứng khoán cơ sở do đặc điểm tính chất của loại sản phẩm này.
Gồng lỗ
Đây là khi nhà đầu tư giữ nguyên lệnh mua hoặc bán cổ phiếu khi giá diễn biến không đúng hoặc trái ngược với kỳ vọng và kịch bản đã đề ra. Nhà đầu tư hy vọng rằng giá cổ phiếu sẽ quay lại mức mong muốn, nhưng thực tế thường là ngược lại. Khoản lỗ sẽ ngày càng tăng lên và ảnh hưởng đến tài khoản.
Tiếp tục nhồi lệnh
Nhồi lệnh liên tục là nguyên nhân tiếp theo dẫn tới tình trạng cháy tài khoản. Khi nhà đầu tư nhồi lệnh, điều đó cho thấy tâm lý cay cú, cờ bạc và không chấp nhận là mình sai. Tuy nhiên, nếu không có một kế hoạch cụ thể và một điểm dừng lỗ rõ ràng, việc này sẽ khiến nhà đầu tư lún sâu vào vũng lầy thua lỗ.
Sử dụng Margin quá nhiều
Margin là dạng đòn bẩy tài chính cho phép nhà đầu tư vay tiền từ công ty chứng khoán để mua cổ phiếu. Nếu giá cổ phiếu tăng, nhà đầu tư sẽ có lợi nhuận cao hơn so với số tiền bỏ ra. Nhưng nếu giá cổ phiếu giảm, nhà đầu tư sẽ phải bù đắp cho khoản vay và lãi suất, dẫn đến cháy tài khoản.
Không có chiến lược đầu tư rõ ràng
Nhiều nhà đầu tư không có chiến lược đầu tư cụ thể hoặc không đủ kiên nhẫn để duy trì chiến lược đó. Khi thị trường dao động mạnh, họ có thể quyết định bán hoặc mua các cổ phiếu trong tình trạng hoảng loạn, dẫn đến các quyết định đầu tư sai lầm.
Không tuân thủ quy tắc giao dịch
Là khi nhà đầu tư không tuân theo các nguyên tắc cơ bản của giao dịch chứng khoán, như: phân bổ vốn hợp lý, quản lý rủi ro, dừng lỗ kịp thời, không để cảm xúc chi phối, không theo đuổi thị trường... Những vi phạm này sẽ làm giảm hiệu quả giao dịch và gia tăng khả năng cháy tài khoản.
Rủi ro hệ thống
Khi thị trường chứng khoán gặp sự cố hoặc khủng hoảng kinh tế, nhiều nhà đầu tư có thể bị mất tiền và cháy tài khoản.
Nên làm gì khi bị cháy tài khoản?
Cháy tài khoản chứng khoán là gì? Nên làm gì khi bị cháy tài khoản? Khi bị cháy tài khoản, bạn nên làm những việc sau:
- Biết chấp nhận thua lỗ
Như một người chơi bạc, với tâm lý muốn lấy lại tiền một cách nhanh chóng, càng thua càng sẽ muốn gỡ, và lúc này việc liên tục đầu tư không có tính toán chỉ khiến bạn sẽ không chỉ không thể thu hồi được số tiền đã mất mà còn phải chịu thêm tổn thất nữa. Vậy nên, khi tài khoản của bạn bị cháy, hãy sẵn sàng chấp nhận sự thật và bình tĩnh xử lý vấn đề.
- Tìm hiểu nguyên nhân
Cháy tài khoản là điều mà hầu hết các nhà đầu tư kinh nghiệm đều từng trải qua, vì vậy không có gì phải lo sợ. Tuy nhiên, sau khi gặp sự cố này, điều quan trọng nhất là bạn phải tỉnh táo đủ để tìm ra nguyên nhân dẫn đến cháy tài khoản. Ghi lại tất cả các lý do khiến bạn gặp phải tình trạng này và nhắc nhở bản thân không tái phạm sai lầm trong các giao dịch tiếp theo.
- Điều chỉnh chiến lược đầu tư
Nếu chiến lược đầu tư hiện tại không đem lại kết quả tốt, bạn cần xem xét và điều chỉnh lại chiến lược đầu tư của mình.
- Tìm kiếm tư vấn từ chuyên gia tài chính
Nếu bạn gặp khó khăn trong việc khắc phục tình trạng cháy tài khoản, bạn có thể tìm kiếm sự tư vấn từ các chuyên gia tài chính để giúp bạn đưa ra định hướng chiến lược đầu tư phù hợp với mục tiêu đầu tư của mình.
- Hồi phục tinh thần
Mất tiền liên tiếp cũng có thể làm cho bạn rơi vào trạng thái tiêu cực và mất tập trung. Và khi đó, bạn có thể sẽ đưa ra những quyết định tồi tệ hơn. Do đó, khi tài khoản của bạn bị cháy, hãy sẵn sàng chấp nhận sự thật và bình tĩnh xử lý vấn đề.
Trong những lúc tuyệt vọng, tốt nhất là bạn nên tạm rời xa thị trường một thời gian. Bạn có thể làm điều gì đó để quên đi thất bại, ví dụ như đi du lịch ngắn ngày, tham gia câu lạc bộ thể thao hoặc đơn giản là xem phim.
Đây là cách giúp bạn cân bằng lại cảm xúc của mình. Sau tất cả, bạn sẽ quay lại và biết cách biến nỗi đau thành sức mạnh. Bạn đã học được các quy tắc của trò chơi và giờ đây đã sẵn sàng tham gia thị trường với các quy tắc đó.
Cháy tài khoản chứng khoán là gì? Có thể rút tiền sau khi cháy tài khoản không?
Nhiều nhà giao dịch sẽ cảm thấy lo lắng và tiêu cực khi tài khoản bỗng dưng mất sạch sau một đêm. Và lúc này, họ sẽ cố gắng rút tiền bất cứ cách nào nhưng khả năng thành công gần như không có. Khi tài khoản bị cháy, nghĩa là nhà đầu tư đã không còn đồng nào trong tài khoản. Do đó, cần chấp nhận thực tế này thay vì cố gắng bù lỗ một cách không có hệ thống. Điều đó chỉ khiến họ thua lỗ nhiều hơn. Để tránh vấn đề này, những nhà giao dịch cần học cách chốt lời và cắt lỗ đúng thời điểm.
Nhà đầu tư cần giữ cho mình một tâm trí bình tĩnh trong quá trình giao dịch, cùng với sự quyết đoán và can đảm trước mọi tình huống. Hãy suy nghĩ tích cực, xem khoản tiền thua lỗ như một chi phí giúp bạn trở thành một nhà giao dịch chuyên nghiệp vững chắc trên thị trường.
Xem thêm:
Kết luận
Trong đầu tư chứng khoán, mục tiêu cuối cùng luôn là tìm kiếm lợi nhuận. Trước khi tìm kiếm lợi nhuận, việc quan trọng hơn là bảo toàn vốn hay giảm thiểu thua lỗ. Tuy nhiên, nhiều nhà đầu tư thường không sẵn sàng cắt lỗ dù rằng điều xảy ra sắp tới có thể khiến họ mất hết vốn.
Đôi khi, cổ phiếu sẽ hồi phục ngay sau khi cắt lỗ và điều này khiến nhiều nhà đầu tư hối tiếc. Nhưng lúc này, bạn không nên quá quan tâm đến điều đó bởi vấn đề quan trọng là danh mục đầu tư đã được bảo vệ trước những rủi ro. Có thể so sánh việc cắt lỗ như việc mua bảo hiểm. Khi mua bảo hiểm, bạn sẽ mất tiền nhưng điều quan trọng là nó sẽ giúp bạn rất nhiều khi có biến cố xảy ra.
William J. O'Neil, "phù thủy" đầu tư trên Phố Wall và tác giả cuốn sách "Làm giàu qua chứng khoán" đã chia sẻ rằng ông luôn đưa ra quyết định cắt lỗ cho những cổ phiếu khi giảm khoảng 8%. Đây là mức an toàn và giúp bạn dễ dàng hồi phục lại những gì đã mất hơn so với việc mất 90% giá trị đầu tư. Trong khi đó, sự thành công của nhà đầu tư huyền thoại Warren Buffett cũng đến từ triết lý bảo toàn vốn. Ông từng chia sẻ rằng:"Đừng bao giờ để mất tiền và hãy luôn nhớ quy tắc số 1".
Cháy tài khoản luôn là nỗi ám ảnh với mỗi nhà giao dịch, tuy nhiên, nếu bạn hiểu rõ bản chất của thị trường thì hoàn toàn có thể kiểm soát được. Chỉ khi trải qua những thất bại và tích lũy kinh nghiệm thì bạn mới có thể vững chắc trước những biến động không ngừng của thị trường.
Hy vọng với những chia sẻ từ Citinews sẽ giúp bạn hiểu được cháy tài khoản chứng khoán là gì cũng như có những quyết định đầu tư đúng đắn nhất nhé!
