GNP là gì? GNP có tầm quan trọng như thế nào? Công thức tính GNP

GNP là chỉ số được nhắc đến rất nhiều khi nghiên cứu về kinh tế vi mô. Vậy GNP là gì? Công thức tính GNP như thế nào? Chỉ số GNP có tầm quan trọng ra sao? Hãy cùng mình tìm hiểu ngay về chỉ số GNP là gì và những điều cần biết về chỉ số GNP trong bài viết dưới đây nhé!

GNP là gì?

GNP (Gross National Product) là chỉ số tổng sản phẩm quốc dân đo lường tổng giá trị bằng tiền của tất cả sản phẩm cuối cùng do công dân 1 nước làm ra (trong và cả ngoài nước) trong một thời kỳ nhất định (thường là 1 năm).

Sản phẩm cuối cùng là hàng hóa được tiêu thụ cuối cùng bởi những người tiêu dùng chứ không phải là những sản phẩm được sử dụng như là sản phẩm trung gian trong sản xuất những sản phẩm khác.

Ví dụ minh họa về GNP:

Ví dụ 1: Công dân Việt Nam đầu tư xây dựng nhà máy tại Lào thì lợi nhuận sau thuế của nhà máy sẽ được tính là một phần GNP của Việt Nam. Bên cạnh đó, lương người lao động Việt làm việc cho nhà máy này cũng là một phần trong tổng sản phẩm quốc dân của nước ta.

Ví dụ 2: Một nhà máy sản xuất ô tô do chủ sở hữu là công dân Mỹ đầu tư tại Việt Nam thì lợi nhuận sau thuế từ nhà máy sẽ được tính là một phần của GNP của Mỹ chứ không phải của Việt Nam bởi vì vốn sử dụng trong sản xuất (nhà xưởng, máy móc,...) là thuộc sở hữu của người Mỹ.

Lương của công nhân người Việt là một phần của GNP của Việt Nam, trong khi lương của công nhân Mỹ làm việc tại đó là một phần của GNP của Mỹ.

Bản chất của GNP

Ở phần trên chúng ta đã tìm hiểu GNP là gì. Vậy còn bản chất của GNP?

Bản chất của GNP thể hiện qua những yếu tố sau đây:

• GNP cộng nhiều sản phẩm thành chỉ tiêu duy nhất về giá trị của hoạt động kinh tế. GNP dùng giá thị trường để thực hiện điều đó bởi giá thị trường phản ánh giá trị của hàng hóa.
• GNP biểu thị đầy đủ những hàng hóa, sản xuất ra trong nền kinh tế, được bán hợp pháp trên thị trường. Thế nhưng vẫn có những sản phẩm mà GNP không biểu thị được ví dụ sản phẩm được sản xuất, bán trong nền kinh tế ngầm.
• GNP gồm những hàng hóa hữu hình như: quần áo, xe hơi, thực phẩm, dịch vụ vô hình như khám bệnh, cắt tóc,….
• GNP bao gồm giá trị của hàng hóa, dịch vụ cuối cùng, không tính giá trị của hàng hóa trung gian. Nếu hàng hóa trung gian được mang vào sản xuất ra sản phẩm. Sản phẩm này không được đưa ra dùng mà đưa vào hàng tồn kho để bán trong tương lai. Lúc này hàng hóa trung gian được coi là hàng hóa cuối cùng, vẫn được tính vào GNP.
• GNP gồm các hàng hóa, dịch vụ được sản xuất ở thời kỳ hiện tại. Không gồm các giao dịch liên quan tới hàng hóa, được sản xuất trong quá khứ.
• Các yếu tố sản xuất của quốc gia dù có tham gia hoạt động sản xuất kinh doanh ở bất cứ đâu trên thế giới, kết quả tạo ra cũng tính vào GNP của nước đó.
• GNP phản ánh giá trị sản xuất thực hiện ở khoảng thời gian 1 năm hay 1 quý. GNP phản ảnh lượng chi tiêu hay thu thập trong thời kỳ đó.

Phân loại GNP

GNP có 2 loại như sau:

• GNP danh nghĩa (GNPn)
• GNP thực (GNPr)

Cùng tìm hiểu rõ hơn 2 loại GNP là gì?

• GNP danh nghĩa (GNPn)

Là chỉ số đo lường tổng sản phẩm quốc dân sản xuất ra trong 1 thời kỳ - theo giá cả hiện hành. GNPn thường được dùng để nghiên cứu mối quan hệ tài chính, ngân hàng.

• GNP thực tế (GNPr)

Là chỉ số đo lường tổng sản phẩm quốc dân sản xuất ra trong 1 thời kỳ nhưng theo giá cố định của thời kỳ được chọn làm gốc. GNPr thường được dùng để phân tích tốc độ tăng trưởng kinh tế.

Yếu tố cầu nối giữa GNP danh nghĩa và GNP thực tế là chỉ số lạm phát/ chỉ số giá cả (D).

Cách tính chỉ số GNP chính xác nhất

Cách 1: Tính theo tổng sản phẩm quốc nội (GDP)

GNP = GDP + thu nhập ròng từ nước ngoài

Trong đó:

• Thu nhập ròng từ nước ngoài được tính là:
• Thu nhập từ các yếu tố xuất khẩu – Thu nhập từ các yếu tố nhập khẩu.
• Theo công thức này GNP được tính dựa trên sự chênh lệch về các khoản thu nhập chuyển ra nước ngoài và chuyển vào trong nước.

Ví dụ 1 nền kinh tế có GDP là 200 tỷ USD, thu nhập ròng từ nước ngoài trong năm là 60 tỷ USD. Vậy năm đó, GNP của nền kinh tế này là GNP = 200 + 60 = 260 tỷ USD.
 

Cách 2: Tính trực tiếp

Chỉ số tổng sản phẩm quốc gia GNP của một quốc gia trong 1 năm được tính như sau:

GNP = (X – M) + NR + C + I + G

Trong đó:

• X: Chỉ số về sản lượng kim ngạch xuất khẩu ròng dịch vụ, hàng hóa.
• M: Chỉ số sản lượng kim ngạch nhập khẩu ròng dịch vụ, hàng hóa.
• NR: Thu nhập ròng từ các tài sản ở nước ngoài.
• C: Chỉ số chi phí tiêu dùng cá nhân.
• I: Tổng mức đầu tư cá nhân quốc nội.
• G: là chỉ số chi phí tiêu dùng của nhà nước.

Ví dụ: Năm 2021, Việt Nam báo cáo lần lượt các khoản chi tiêu trong năm lần lượt là:

• Chi tiêu hộ gia đình: 50 tỷ
• Chi tiêu chính phủ: 100 tỷ
• Tổng đầu tư: 50 tỷ
• Xuất khẩu: 300 tỷ
• Nhập khẩu: 200 tỷ
• Thu nhập ròng từ nước ngoài: 100 tỷ

Như vậy, GNP được tính bằng:

GNP = 50 + 100 + 50 + (300 – 200) + 100 = 400 tỷ

Tầm quan trọng của chỉ số GNP

Trong nền kinh tế vĩ mô của một quốc gia, chỉ số GNP có ý nghĩa rất quan trọng. Cụ thể:

• GNP cho biết quy mô thu nhập và mức sống của công dân một quốc gia. Theo đó, khi nghiên cứu tiến hành nghiên cứu GNP tính theo giá cố định, các nhà kinh tế sẽ biết được tình hình gia tăng thu nhập và cải thiện mức sống của người dân của một nước trong một khoảng thời gian xác định.
• GNP chính là thước đo đánh giá sự phát triển kinh tế của một đất nước, chỉ số này được tính là tổng giá trị bằng tiền của các sản phẩm cuối cùng và dịch vụ mà công dân của một nước làm ra trong một khoảng thời gian xác định. Hay nói cách khác GNP chính là chỉ số đo lường “sức khỏe kinh tế” của một quốc gia.
• Nếu tốc độ tăng GNP thực tế thấp hơn tốc độ tăng dân số, mức thu nhập bình quân đầu người sẽ giảm. Cho nên khi phân tích và so sánh về mức sống, người ta thường dùng chỉ tiêu thu nhập quốc dân đầu người.

Hạn chế của GNP cần nhìn nhận

Tuy nhiên tổng sản phẩm quốc gia GNP cũng có những hạn chế nhất định:

• Đối với những người khởi nghiệp, kết quả sản xuất của một người mang hai quốc tịch có thể vô tình được tính vào GNP bởi hai quốc gia khác nhau. Ví dụ một công dân Mỹ chuyển đến Đức và bắt đầu sản xuất các sản phẩm y tế, thì công việc sản xuất của công dân này sẽ được tính gấp đôi khi GNP toàn cầu được ước tính.
• Nếu chỉ sử dụng GNP sẽ khiến việc so sánh nền kinh tế của các quốc gia khác nhau trở nên khó khăn bởi hiện nay có nhiều doanh nghiệp hoạt động trên quy mô toàn cầu, mạng lưới thương mại quốc tế phức tạp hơn. Cho nên nhiều quốc gia tính toán giá trị kinh tế bằng cách sử dụng GDP - tổng sản phẩm quốc nội.
• GNP vẫn bỏ sót một số sản phẩm như sản phẩm được sản xuất và bán trong nền kinh tế ngầm hay sản phẩm tự cung, tự cấp như rau, củ, quả trong vườn.

So sánh GNP với GDP

Khái niệm:

• GNP: Tổng sản lương/sản phẩm quốc dân, do người dân của một nước làm ra, dù ở bất kỳ vùng lãnh thổ nào trên thế giới.
• GDP: Tổng sản lượng/sản phẩm quốc nội, do người dân đang sinh sống, làm việc trong vùng lãnh thổ của đất nước làm ra.

Bản chất:

• GNP: Tính sản phẩm trên mọi vùng lãnh thổ trên thế giới, miễn là do công dân của đất nước đó làm ra.
• GDP: Chỉ tính tổng sản phẩm được tạo ra trong vùng lãnh thổ của đất nước đó, bất kể là do công dân nước nào làm ra.

Công thức tính:

• GNP = C + I + G + (X - M) + NR
• GDP = C + I + G + (X – M)

Ý nghĩa:

• GNP: GNP là thước đo đánh giá sự phát triển kinh tế của một quốc gia. Nó phản ánh thu nhập thực tế của một công dân làm ra trong một khoảng thời gian xác định. Giá trị càng cao thì nền kinh tế càng phát triển.
• GDP: GDP là thước đo đánh giá tốc độ tăng trưởng kinh tế của một quốc gia thể hiện qua sự biến động của sản phẩm/dịch vụ theo thời gian.

Tính ứng dụng:

• GNP: Thông thường được ứng dụng trong ngân hàng, tài chính nhằm tính toán tổng sản lượng hàng hóa/dịch vụ cuối cùng của các quốc gia
• GDP: Sử dụng phổ biến hơn, dùng để các nước tính toán thu nhập bình quân.

Mối quan hệ giữa chỉ số GDP và chỉ số GNP:

Mối quan hệ giữa chỉ số GDP và chỉ số GNP. Khi nhắc tới 2 chỉ số GDP và GNP, chúng ta thấy rằng khái niệm của chúng đã bao quát toàn bộ mối quan hệ. Chỉ số GDP nói về hiện thực kinh tế của một quốc gia trong một thời kỳ nhất định còn chỉ số GNP lại cho thấy khả năng thật sự về kinh tế của quốc gia đó.

Vì thế, để đánh giá chính xác tiềm năng phát triển và sức mạnh kinh tế của một đất nước, người ta thường dựa vào chỉ số GDP. Cụ thể như sau:

• Nếu GDP > GNP: Sức mạnh kinh tế của nước nhà còn yếu.
• Nếu GDP < GNP: Tiềm năng phát triển và sức mạnh kinh tế của quốc gia rất tốt.

Trên đây là tổng hợp những kiến thức cơ bản giúp bạn trả lời câu hỏi GNP là gì. Hy vọng bài viết có thể cung cấp cho bạn những kiến thức bổ ích và hiểu rõ hơn về GNP và công thức tính cũng như ý nghĩa của chỉ số này.